Home » , , , , » CERITA LEGENDA ASAL MULA KUDA GIPANG BANJAR (BAHASA BANJAR KALSEL)

CERITA LEGENDA ASAL MULA KUDA GIPANG BANJAR (BAHASA BANJAR KALSEL)

Indoborneonatural---di daerah Kalimantan Selatan khususnya pada masyarakat Banjar, terdapat banyak kisah cerita legenda yang menarik. Cerita ini dikisahkan turun temurun dari para tetuha "datu" kepada anak cucu. Salah satu cerita yang menarik ini adalah cerita tentang asal usul "Kuda Gipang". Kuda Gipang merupakan salah satu kesenian tradisi khas masyarakat Banjar Kalimantan Selatan, yang berbentuk tarian kuda gipang dan teater tradisional dengan cerita Mahabarata di dalamnya.

Berikut cerita Asal Mula Kuda Gipang Banjar yang ditulis dalam Bahasa Banjar darah Kalimantan Selatan;


Kuda gipang Banjar nitu tamasuk kasanian banua Banjar nang maabil carita wayang Mahabrata, nang kisahnya, baupacara bakarasmin bakakawinan. Nang dikawinakan saikung Pandawa Lima, Bima lawan Dewi Arimbi, anak Sang Hiang Parabu Kisa, asal Nagara Sura Paringgadani.

Wadah patataian pangantin Bima lawan Dewi Arimbi nitu diulahakan Balai Sakadumas, diramiakan tuntunan tatarian lawan gagamalan nang bangaran tapung tali, luntang, kijik, kuda laguring lawan parabangsa.

Gamalannya wayah dahulu ada kulung-kulung, babun lawan agung. Wayah hini ada sarun, dau lawan kanung. Manurut kisah, kuda gipang nang dipimpin ulih saikung raja, baisi anak buahnya nang bangaran Raden Arimbi, Braja Kangkapa, Baraja Santika, Baraja Musti, Baraja Sangatan, Braja Danta, ditambah lawan bubuhan punggawa lainnya. Samunyaan pasukan nitu sampai sapuluh atawa lawih bubuhan prajurit anak buahnya.

Kuda-kuda kada hingkat ditunggang. Sababnya raja nitu unrang nang sakti. Amun kudanya ditunggang, maka kuda nitu jadi rabah sampai lumpuh. Asal usulnya tapaksa kuda nitu dikapit di bawah katiak, ada kisahnya pada wayah dahulu. Dangarakanlah kisanya;

Nagara Dipa nang rajanya bangaran Pangeran Suryanata nitu sudah dikatahuani urang sampai ka mana-mana. Urang nagari Cina nang jauh nitu gin sudah tahu jua, salawan Ampu Jatmika minta diulahakan patung gangsa gasan diandak di Nagara Dipa. Wayah nitu disuruh Wiramartas maurus pasanan baulah patung gangsa ka nagari Cina.

Mangkubumi Lambung Mangkurat sudah takanal banar jua, sampai kaluar banua. Urang mandangar Lambung Mangkurat nitu mangkubumi karaan Nagara Dipa nang paling wani, gagah, taguh, dihurmati ulih samunyaan urang.

Karajaan Majapahit nang ada di Jawa sudah lawas jua ada bahubungan lawan Nagara Dipa. Malahan buhubungan nitu tamasuk tutus rajanya, nang asal usulnya Pangeran Suryanata nitu  anak tapaan raja Majapahit.

Pada suatu hari, Lambung Mangkurat dapat undangan tamatan raja Majapahit di Jawa. Maksudnya maundang gasan marakatakan hubungan karajaan Majapahit lawan karajaan Nagara Dipa.

Wayah ari nang ditantuakan nitu, maka barakat, tulakan Lambung Mangkurat mambawa kapal si Parabayaksa, kapal karajaan Nagara Dipa nang ganal nitu.

Limbah Lambung Mangkurat Malapor lawan raja Pangeran Suryanata, kapal nitu balayar menuju pulau Jawa. Umpat jua di situ hulubalang Arya Magatsari lawan Tumanggung Tatahjiwa. Kada tatinggal bubuhan pengawal kaamanan Singabana, Singantaka, Singapati lawan anak buah kapal si Parabayaksa.

Salawas dalam parjalanan di Laut Jawa, kapal kerajaan nitu balayar laju, kadda halangan nangapa-apa. Samunyaan anak buah kapal bagawi rajin nang dituhai alih juragan.

Kada lawa kapal si Parabayaksa nitu parak sudah lawan palabuhan karajaan Majapahit. Raja Majapahit nang mandangar kapal datang tumatan di Nagara Dipa, lakas mamarintahakan manyiapkan sambutan. Inya tahu di kapal nitu musti ada Lambung Mangkurat nang diundangnya.

Kadatangan Lambung Mangkurat ka karajaan Majapahit nitu tarus di papak ulih Gajah Mada di kapal si Parabayaksa, balalu dibawa ka istana karajaan Majapahit.

Raja Majapahit duduk di Situluhur nang dikulilingi ulih panggapitnya. Lambung Mangkurat duduk di Rancak Suci, nang pangawalnya duduk di balakang. Raja Majapahit suka bangat manyambut Lambung Mangkurat. Inya mangiau "paman" lawan Lambung Mangkurat. Wayah nitu Lambung Mangkurat bujur-bujur kaliatan gagah nang raja Majapahit nitu mahurmatinya.

Lambung Mangkurat menyampaikan salam kahurmatan raja Nagar Dipa Pangeran Suryanata lawan raja Majapahit, balalu manyampaiakan tanda mata talu bigi intan lawan raja Majapahit nitu. Raja Majapahit suka bangat inya manarima tanda mata intan.

Wayah nitu, sudah pitung hari, Lambung Mangkurat, bubuhan hulubalang lawan pengawal keamanan Singabana jadi tamu kahurmatan di karajaan Majapahit. Bubuhannya maliat-liat isi karajaan, istananya, maliat kaahlian prajurit-prajurit, lawan pasukan kaamanan kerajaan nitu. Bubuhannya jua dibari makan nginum makanan nginuman karajaan.

Limbah sudah puas di karajaan Majapahit nitu, Lambung Mangkurat sabarataan handak bulik ka banua Nagara Dipa. Wayah malamnya, ulih raja Majapahit diadakan tuntunan kasanian gasan mahibur Lambung Mangkurat lawan bubuhannya nang cagar bulikan ka banua asal disubarang.

Isuk baisukannya Lambung Mangkurat dibari tanda mata ulih raja Majapahit saikung kuda putih nang tinggi lawan ganal-ganalnya. Kuda nitu gagah, bigas, ujar tu tamasuk kuda nang paling harat dikarajaan Majapahit.

Lambung Mangkurat manarima kuda nitu suka bangat, balalu tarus dibawa kaluar halaman istana. Wayah handak dibawa ampah ka kapal si Parabayaksa, hulubalang Tumanggung Tatahjiwa baucap :

"Bapa Lambung Mangkurat! Kaya apa amun kuda pambarian raja naya ditunggang dulu, nyaman kaliatan kaharatannya".

" Bujur jua", dalam hati Lambung Mangkurat.

Balalu kuda nitu ditunggang ulih Lambung Mangkurat. 

Limbah Lambung Mangkurat duduk di atas balakang kuda putih nitu, sakalinya kuda pambarian raja nitu rabah, inya lumpuh, sampai talipat batisnya ka tanah.

Lambung Mangkurat, hulubalang Arya Magatsari, Tumanggung Tatahjiwa lawan bubuhan Sangabana takajut, hiran bangat limbah maliat kuda nitu lumpuh. Pada hal dipadahakan kuda nitu harat, gagah lawan bigas-bigasnya.

"Kita hadangi satumat. kaina ditunggang pulang", ujar hulubalang Arya Magatsari. Bujur jua, limbah dihadangi satumat, Lambung Mangkurat manunggang pulang kuda nitu. Kada dikira, kuda nang ganal nitu lumpuh pulang. Bubuhannya barataan nang ada di situ hiran pulang malihat kuda nitu lumpuh.

"Amun kaya nitu kuda naya dicuba ditunggang talu kali, tagal kita hadangi talawasi pada nang tadahulu", ujar hulubalang tumanggung Tatahjiwa.

Bubuhannya baranai dahulu sambil mamusut-musut gulu lawan kapal kuda nitu. Kada lawas limbah nitu Lambung Mangkurat balalu baluncat naik ka atas balakang kuda. Babayanya Lambung Mangkurat duduk di atas balakang kuda nitu, inya lumpuh pulang. Sakalinya kaampat batis kuda nitu talipat sampai ka tanah. Lambung Mangkurat lawan bubuhannya nang ada di situ jadi hiran bangat, pada hal ujar habar kuda nitu harat bangat.

Lambung Mangkurat jadi asa kasian limbang maliat kuda nitu lumpuh. Apalagi limbah ditariknya tali hidung kuda nita, kuda nitu kada kawa bajalan.

"Kaya apa pikiran?", ujar hulubalang Arya Magatsari.

"Amun kuda naya kita bulikakan k karajaan Majapahit kaya apa?", ujar urang nang saikung anggota Sangabana.

"Jangan! Nitu artinya kita kada mahurmati pambarian raja Majapahit", ujar hulubalang Tumanggung Tatahjiwa.

"Bujur!", ujar Lambung Mangkurat manyahuti.

"Nang kaya apa haja jadinya, kuda naya musti kita bawa bulik ka banua kita Nagara Dipa. Sabab kuda naya pambarian kahurmatan", ujar lambung mangkurat manambahi.

Barataan nang ada di situ pina bingung. Tagal Lambung Mangkurat haja nang kada bingung. Inya balalu duduk di tanah mahadapi matahari hidup. Kadua balah batisnya basila. Kadua balah tangannya diandaknya di atas paha. Balalu inya mamaicingakan matanya sambil mambaca mantra. Lawas inya baparigal kaya nitu, balalu inya badiri, matanya nyarak, kaliatan pina batambah bigas, batambah sumangat nang luar biasa. Lambung Mangkurat sakalinya mangaluarakan kasaktiannya. Dasar bujur-bujur inya urang nang sakti. Limbah nitu, kada kaya prabahasa, kuda niti diangkatnya, dikapitnya di bawah katiak tangan nang subalah kanan.

Awal lambung Mangkurat nang jadi tinggi lawan ganal-ganalnya nitu pina hampul haja maangkat kuda putih nitu, tarus dibawanya masuk ka dalam kapal si Parabayaksa.

Hulubalang lawan sabarataan nang ada di situ tacaragal maliat kaharatan Lambung Mangkurat nang kawa maangkat kuda pambarian raja Majapahit nitu. Balum biasa bubuhannya maliat Lambung Mangkurat nang hingkat maangkat kuda macam nitu.

Kada lawas limbah nitu, kapal si Parabayaksa balalu balayar mambawa Lambung Mangkurat, hulubalang, bubuhan pangawal kaamanan lawan sabarataan anank buah. Kapal ganal nitu sing lajuan manuju ampah banua, bulik ka karajaan Nagara Dipa.

Bubuhan kulawarga karajaan Nagara Dipa nang ada di banua, suka bangat manyambut kadatangan kapal si Parabayaksa nang dipimpin ulih Lambung Mangkurat nitu. Apalagi limbah mandangar ada kuda gagah pambarian raja Majapahit nang diangkat ulih Lambung Mangkurat.

Kuda pambarian raja, kuda putih nanga gagah, tinggi lawan ganal-ganalnya nitu diharagu di karajaan Nagara Dipa. Limbah nitu, kada lawas, balalu diadaakan kasanian kuda gipang Banjar nang kudnaya diigalakan, dikapit di bawah katiak sampai wayah hini.


Tarian Kuda Gepang - Foto: rebanas.com



Nilai moral cerita:

Saban urang nang bakawal, nang bakawal parak atawa jauh, bagus bangat amun tatarusan barakat-rakat, wayah-wayah ba-i-ilangan, babarian nangapa haja, makanan atawa cindramata gasan paliliatan. Kabiasaan nang baik nitu jadi marapatakan atawa manguatakan tali silaturrahmi.

Lawan bagus bangat jua maharagu kasanian paninggalan urang-urang tuha kita bahari, supaya kada hilang, sama artinya lawan maharagu warisan nang bamanfaat gasan urang-urang nang wayah hini.

Anda dapat mendownloan dan mengkopy artikel ini di http://indoborneonatural.blogspot.co.id/ 

0 komentar:

Cari Artikel